राष्ट्रिय सभामा माओवादी पहिलो दल बन्ने, एमाले र एकीकृत समाजवादीको सिट बराबरी

राष्ट्रिय सभाको माघ ११ गते तय भएको चुनावले दलहरुको हैसियत फेरबदल गर्ने भएको छ।

विज्ञहरुको थलोका रुपमा रहेको स्थायी प्रकृतिको मानिने राष्ट्रिय सभामा ६ वर्षे पदावधि पूरा गरेका १९ जना विदाई भएर नयाँ चुनिँदा पहिलो दल एमाले तेस्रो बन्ने देखिएको छ।

राष्ट्रिय सभामा १७ सिट सहित पहिलो दल रहेको नेकपा एमाले ८ सिटमा सीमित भएर तेस्रोमा झर्दा १४ सिटसहित दोस्रो दल रहेको माओवादी १७ सिटसहित पहिलो बन्नेछ। यस्तै, १० सिटसहित तेस्रोमा रहेको नेपाली कांग्रेस दोस्रो दल बन्नेछ। 

नेकपा एकीकृत समाजवादी पार्टीको पनि सिट संख्या ८ नै हुनेछ।

सत्ता गठबन्धनभित्र धोकाधडी नभए माओवादी केन्द्र राष्ट्रिय सभामा सबैभन्दा ठूलो दल बन्ने निश्चित छ। माओवादीबाट राष्ट्रिय सभामा ३ जनाको पदावधि आउँदो फागुन २० गतेबाट सकिँदैछ। गठबन्धनका दलले रिक्त सिट आफैँले राखेर एमालेबाट रिक्त हुने ८ सिटको भागबण्डा गरेका छन्। कांग्रेसले पाँच र माओवादीले ३ सिटमा प्रतिस्पर्धा गर्नेछन्। 

माओवादीले बागमतीबाट श्रीकृष्ण अधिकारी, गण्डकीबाट मनरुपा शर्मा सुवेदी, कर्णालीबाट विष्णु विक, लुम्बिनीबाट झक्कुप्रसाद सुवेदी, सुदूरपश्चिमबाट रेणु चन्द र कोशीबाट चन्द्रादेवी कार्कीलाई उम्मेदवार बनाएको छ।

अहिले माओवादी केन्द्रबाट १४ जना राष्ट्रिय सभामा छन्।

विना पोखरेल, महेशकुमार महरा र हरिराम चौधरीको ६ वर्षको अवधि सकिँदैछ। रिक्त हुने तीन र बाँकी ३ सिट जितेको अवस्थामा राष्ट्रिय सभामा माओवादी पहिलो दल बन्छ।  

सत्ता गठबन्धनका चार दलको बर्चस्व रहेकोले जितका लागि यी दलका उम्मेदवारलाई कठिनाइ नहुने आँकडाले देखाउँछ। तर, कांग्रेसको आन्तरिक विवादको प्रभाव चुनावमा देखिनसक्ने भय भने उनीहरुमा छ। 

एमालेलाई निरन्तर धक्का 
संविधान (२०७२) जारी भएपछि राष्ट्रिय सभा ५९ सदस्यीय बनाइएको छ। जसमा तीन जना सरकारको सिफारिसमा राष्ट्रपतिबाट मनोनित हुने व्यवस्था छ। बाँकी ५६ सदस्य प्रत्यक्ष निर्वाचन विधिबाट छानिन्छ। 

२०७४ माघ २४ मा सम्पन्न निर्वाचनमा एमालेका २७ जना राष्ट्रिय सभामा चुनिए। दोस्रोमा नेपाली कांग्रेसका १३ र तेस्रो माओवादी केन्द्रका १२ जना निर्वाचित भए। 

उनीहरुमध्ये केहीले २ वर्षे, ४ वर्षे र ६ वर्षे कार्यकाल पाए। 

एमालेबाट निर्वाचित गणेशप्रसाद तिमिल्सिना अध्यक्ष चुनिए।  २०७५ जेठ ३ गते एमाले र माओवादी केन्द्रबीच एकता भएर नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी बन्यो। जसको ३९ सिट थियो।

२०७६ फागुनमा १९ जनाको २ वर्षे पदावधि सकियो। दुईवर्षे कार्यकाल सकिनेमध्ये एकजना मनोनीत थिए, बाँकी १८ सिटका लागि ०७६ माघ दोस्रो साता चुनाव भयो।

यो चुनावमा कांग्रेसले ७ सिट गुमायो। एक सिट जनता समाजवादी पार्टी (जसपा)ले गुमायो। नेकपाले रिक्त ८ सहित थप ८ सिट जित्यो र राष्ट्रिय सभामा नेकपाका ४७ सदस्य भए। 

नेकपा फुटेपछि एमाले र माओवादी पूर्ववत  अवस्थामा फर्किए। त्यतिबेला अध्यक्षसहित एमालेका ३१ र उपाध्यक्षसहित माओवादीका १६ सदस्य राष्ट्रिय सभामा रहे। 

२०७८ भदौ ९ गतेदेखि एमालेलाई झट्का लाग्यो। ३१ सांसद रहेको एमालेबाट माधवकुमार नेपाल, झलनाथ खनालसहित केही प्रभावशाली नेताले नेकपा एकीकृत समाजवादी गठन गरे। राष्ट्रिय सभाका ७ सदस्य एकीकृत समाजवादीमा लागे। 

एमालेमा बाँकी २४ सदस्य भए।

माघ ११ गते चार वर्षे कार्यकाल पूरा गरेकामा एमालेकै ८ सदस्य थिए। जसमा एकजना मात्र जित्दा ७ सदस्य पराजित भए। यसरी एमाले राष्ट्रिय सभा १७ सिटमा खुम्चियो।

एमालेलाई धक्का लगाउन कांग्रेस, माओवादी केन्द्र, एकीकृत समाजवादी र जनता समाजवादी पार्टी (जसपा)बीच बनेको गठबन्धनले मुख्य भूमिका खेल्यो।  एकैवर्ष एमालेले विभाजन र चुनावबाट १४ जना राष्ट्रिय सभा सदस्य गुमाएको थियो।

यद्यपि, एमाले राष्ट्रिय सभाको पहिलो दल रह्यो।

राष्ट्रिय सभामा १४ सदस्य रहेको माओवादी दोस्रो शक्ति बन्यो। १० सदस्य रहेको कांग्रेस तेस्रो र आठ सदस्य रहेको एकीकृत समाजवादी राष्ट्रिय सभाको चौथो शक्ति रहँदा जसपाका तीन, लोसपाका एक, राष्ट्रिय जनमोर्चाका एक, स्वतन्त्र एक र मनोनीत तीनजना थिए। 

यसपटक ६ वर्षे कार्यकाल पूरा गरेका १९ सदस्यको चुनाव माघ ११ मा हुँदैछ।

राष्ट्रिय सभा अध्यक्ष तिमिल्सिनासहित एमालेका ८ सदस्यको ६ वर्षे पदावधि सकिँदैछ। सत्ता गठबन्धनका कारण एमालेलाई एक सिट जित्न पनि कठिन देखिन्छ।