जो जुम्लाबाट ‘दौडेरै’ हङकङ पुगिन्

२३ वर्षअघि विकट जिल्ला जुम्लामा जन्मिएकी सुनमाया बुढाले आज यसरी आफू अकबरी सुनजस्तै मूल्यवान् हुन्छु होला भन्ने कल्पनासमेत गरेकी थिइनन्। तर दृढ विश्वास, कडा मेहनत, अनुशासन, धैर्यता र निरन्तरको संघर्षले अहिले उनी नसोचेको ठाउँमा पुग्न सफल भएकी छन्। 

साधारण किसान परिवारमा जन्मिएर जुम्लाका वनजंगल चहार्दै हुर्किएकी उनी यतिबेला एसिया र युरोपमा आफ्नो मुलुक चिनारहेकी छन्। करिब ६ वर्षअघि अल्ट्रा ट्रेल रनिङमार्फत डेब्यु गरेकी सुनमायाले अहिलेसम्म स्विट्जरल्यान्ड, हङकङ, चीन, फ्रान्स, इटाली, ओमान, मलेसिया, अस्ट्रियालगायत देशमा आयोजित दौड प्रतियोगितामा सहभागिता जनाइसकेकी छन्।   

‘द नर्थ फेस एडभेन्चर टिम’मा अनुबन्ध 
सुनमायाको लगाव तथा दौडमा विश्वस्तरीय क्षमता देखेर एसियाकै प्रसिद्ध ‘द नर्थ फेस एडभेन्चर टिम’ले उनलाई पूर्णकालीन खेलाडीका रूपमा अनुबन्ध गरेको छ। योसँगै सुनमायाले निःशुल्क प्रशिक्षण, पोषणयुक्त खाना, दौडसम्बन्धी सामग्री मात्र होइन, तलबसमेत पाउनेछिन्। 

टिम म्यानेजर रायन ब्लैर भन्छन्, ‘दौडले सुनमायाको जीवनमा धेरै परिवर्तन ल्याइसकेको भए पनि यो प्रायोजनले उनको क्षमतालाई अझ उँचो र स्तरीय बनाउनेछ।’

ब्लेयरले सुनमायासँग १ वर्षदेखि विभिन्न माध्यमबाट कुराकानी गरिरहेका भए पनि प्रत्यक्ष कहिल्यै भेटेका छैनन्। उनी सुनमायालाई प्रत्यक्ष भेटेर ‘कन्ट्र्याक्ट साइन’ गराउन चाहन्छन्। तर कोरोना महामारीका कारण उनको चाहना पूरा हुन ढिलाइ भइरहेको छ। सम्भवतः हङकङ–नेपाल उडान सुरु भएपछि सुनमाया हङकङ आउनेछिन् र र थप प्रशिक्षण/ प्रतियोगितामा भाग लिनेछिन्। 

के हो द नर्थ फेस एडभेन्चर टिम?
एसिया प्यासिफिक एडभेन्चर कम्पनीद्वारा सन् २००६ मा हङकङमा स्थापित साहसिक खेल समूहको नाम हो– नर्थ फेस एडभेन्चर टिम। यसले गत दसकदेखि ट्रेल रनिङ र अन्य साहसिक खेलमा अनेकौं सफलता हासिल गरिसकेको छ। समूहमा विश्वस्तस्तर क्षमता भएका विभिन्न मुलुकका साहसिक खेलाडीलाई अनुबन्ध गरी प्रशिक्षण दिइन्छ र प्रसिद्ध अल्ट्रा ट्रेल दौडलगायत अन्य साहसिक खेलमा सहभागी गराइन्छ। खेलाडीलाई प्रशिक्षण, पोषण तत्त्व, खेल सामग्री तथा केही आर्थिक सहायतासमेत दिइन्छ। 

सुनमायाको दौड सुरुवात
गाउँकै माध्यमिक विद्यालयमा आयोजना हुने राष्ट्रपति रनिङ सिल्ड प्रतियोगितामार्फत सुनमायाको जीवनमा दौडको बीजारोपण भएको हो। स्कुलमा हुने ५ सय, १५ सय मिटर तथा ५ किलोमिटर दूरीका दौडमा सबैलाई उछिन्न थालेपछि दौडसँग उनको दरिलो सम्बन्ध गाँसियो। सानो ज्यानकी सुनमायालाई सुरुमा त्यसरी दौडिन सक्लिन् भनेर कसैले सोचेका थिएनन्। तर स्थानीस्तरमा हुने दौड प्रतियोगितामा उनले एकाधिकार जमाउन थालिन्। जसले उनमा दौडबाटै अझ धेरै सफलता हात पार्ने आकांक्षा जगायो। 

विवाहको दबाब र कुर्ता–सुरुवालमै दौड 
माध्यमिक तहको शिक्षा पूरा भएपछि परिवारमा केटा खोजेर विवाह गरिदिने कुरा चल्यो। गाउँघरमा १४र१६ वर्ष पुग्नासाथ बिहे गर्ने÷गराउने चलन छ। जुन परम्पराबाट सुनमाया मात्र कसरी अछुतो रहन सक्थिन् र! सात छोरीमध्ये काइँली उनको विवाह गरिदिनुपर्ने कुरा उनका दाइले चलाउन थाले। तर सुनमायाको सोच अर्कै थियो– दौडेर परिवार, गाउँ, जिल्ला अनि सिंगै देशको नाम चिनाउने। यसैकारण उनी बाबा–आमालाई फकाएर पढ्ने र दौडने सपनासहित पछ्यौरीको फेरमा केही खर्च पैसा गाँठो पारेर सदरमुकाम पसिन्। अनि कर्णाली स्पोर्ट्स क्लबमा भर्ना भइन्। प्रसिद्ध धावक हरि रोकायाको प्रशिक्षणमा सामेल भइन्।

‘सुरु सुरुमा त कुर्ता–सुरुवालमै दौडिएँ, त्यति धेरै कपडा पनि थिएनन्, कपडा फेरिरहनु पनि लाज लाग्थ्यो,’ लज्जालु स्वभावकी सुनमायाले नेपालखबरलाई सुनाइन्। 

प्रेम चक्करको आरोपले थप प्रेरणा 
ढिँडो खाएरै भए पनि स्याउजस्तै चिल्ला गाला र कुर्ता–सुरुवालमा सदरमुकाम आएकी सुनमाया गाउँ फर्किंदा त ट्र्याक–सुटमा दुब्लो न दुब्लो भएर फर्किइन्। गाउँलेले खासखुस कुरा काट्न थाले। भन्न थाले, ‘हेर ! यो गाउँकी सोझी केटी सदरमुकाम छिरेपछि त कसैको प्रेममा फसिछ, नत्र कसरी सिन्कोझैं सुक्थी!’ 

एक कान, दुई कान, मैदान हुँदै यो कुरा सुनमायाको कानमा ठोक्किन आइपुग्यो। अनि उनले मनमनै भनिन्, ‘तिमिहरूलाई के थाहा, रनिङमा कति मेहनत गर्नुपर्छ भनेर! बिना डाइट ट्रेनिङ गरेपछि जो पनि दुब्लाउँछ,  प्रेम चक्करमा म दुब्लाएकी हुँ कि ट्रेनिङले, तिमीहरूलाई एक दिन देखाएरै छाड्छु।’ 

सुनमायाको टर्निङ प्वइन्ट र हङकङ डेब्यु 
कर्णाली स्पोर्ट्स क्लबमार्फत सुनमायाले क्षेत्रीय दौड प्रतियोगिताहरूमा सफलता प्राप्त गर्दै गइन्। तर सन् २०१६ मा भएको १५२ किलोमिटरको मनास्लु माउन्टेन ट्रेल रेसमा प्रथम भएपछि भने उनीप्रति धेरैको ध्यान तानियो। त्यही सफलता नै सुनमायाको दौड करिअरमा टर्निङ प्वइन्ट बन्यो। र, त्यसले पहिलो हङकङ यात्रा गरायो। 

कलाकार होस् वा खेलाडी, सबैका लागि हङकङ ‘गोल्डेन गेट’ मानिन्छ। यो गेटमा एकपटक छिरेपछि कसैले पछाडि फर्केर हेर्न पर्दैन। सुनमायाको हकमा पनि सोही कुरा लागू भयो। उनी दौडका सिलसिलामा तीनपटक हङकङ आइन् भने अब उनको धेरैजसो बसाइ हङकङमै हुने सम्भावना बढेको छ। 

हङकङमा सुनमायाका थुप्रै अविस्मरणीय क्षण बितेका छन्। जहाँ उनले प्रसिद्ध धावक मीरा राईको नेतृत्वमा १०० किलोमिटरको अक्सफाम हङकङ अल्ट्रा ट्रेल रनमा सहभागिता जनाइन् भने ५.५० किलोमिटरको दौडमा पनि सन्तोषजनक नतिजा निकालिन्। 

लान्ताउको भर्टिकल ५ किलोमिटरको दौडमा झुक्किएर हार्नपरेको घटना उनी हाँस्दै सुनाउँछिन्, ‘मभन्दा अगाडि एक जना दौडिरेहेको थियो, चाहेको भए ओभरटेक गर्न सक्थेँ तर ऊ पक्कै केटा हुनुपर्छ भन्ने लाग्यो। अगाडि कुनै केटी थिएनन्, त्यसैले ढुक्क भएर उनकै पिछा गरिरहेँ। तर जब त्यो व्यक्तिले फिनिसिङ रिबन टच गर्यो तब थकथक लाग्यो, त्यो त ब्वाइज कट केस काटेकी केटी पो रहिछन्!’

सुरुमै केटी भनेर थाहा पाएको भए सजिलै जित्ने त्यो दौडमा उनी दोस्रा भइन्। त्यो साल हङकङमा सहभागी सबै प्रतियोगितामा उनी द्वितीय भइन्। थुप्रै देश घुमे पनि सुनमायालाई हङकङ औधी मनपर्छ। धेरै नेपालीसँग भेटघाट, मान–सम्मानले समेत उनका लागि हङकङ विशेष बनेको हो। उनले हङकङका विभिन्न नेपाली संस्था तथा महावाणिज्यदूतावासबाट समेत सम्मान पाएकी छन्। 

अंग्रेजी नजान्दा सास्ती
अंग्रेजी भाषा कमजोर हुँदा सुनमायाले विदेशमा दौडमा सहभागी हुने  क्रममा निकै सास्ती खेप्नपर्यो। मलेसिया जाने क्रममा उडान समय नबुझ्दा रुनुसमेत परेको थियो। 

स्विट्जरल्यान्डबाट नेपाल फर्किने क्रममा झुक्किएर वासिङ मेसिनमा कपडा धुँदा पासपोर्ट पनि परेछ। लुगासँगै घानमा पर्दा भिजेर पासपोर्टमा रहेको उनको तस्बिर तथा अक्षर बुझ्नै मुस्किल भयो।  

‘एक त आफू अंग्रेजी भाषामा कमजोर अर्को भिजेको पासपोर्ट, फोटोसमेत चिन्न नसकिने,’ सुनमाया सम्झिन्छिन्, ‘ट्रान्जिटमा लामो सोधपुछ भयो, जुन कहिल्यै बिर्सन सक्दिनँ।’

त्यही बेलादेखि भाषा जान्नु एकदमै जरुरी रहेछ भन्ने बोध भएको उनी बताउँछिन्। ‘जसले गर्दा आफूलाई लागेको कुरा खुलेर भन्न सकियोस्। त्यही समस्याले म अहिले अंग्रेजी भाषा सिकिरहेको छु।’

परिवारबाट जागिर खान दबाब 
आफ्ना साथी–संगिनी धमाधम कोही सैनिक त कोही अन्य रोजगारीका क्षेत्रमा लागेपछि अहिले सुनमायालाई पनि जागिर खान परिवारबाट दबाब आउन थालेको छ। 

उनका बुबाले भन्ने गरेका छन्, सँगैका साथी सेनामा भर्ती भइसके, आआफ्ना व्यवस्था गरिसके, तँचाहिँ कहिलेसम्म दौडेर बस्छेस् हँ? छिटो जागिर खोज!’ 

तर सुनमाया निर्धक्कसँग जवाफ दिन्छिन्, ‘सेनामा पाउने स्यालरी (तलब) भन्दा त बढी नै कमाइरहेकी छु नि!’

सुनमायाले एसिया प्यासिफिक एडभेन्चर कम्पनीमा अनुबन्ध भएपछि तलबसमेत पाइरहेकी छन्। तर यसरी अनुबन्ध भएको कुरा उनले परिवारलाई अहिलेसम्म जानकारी गराएकी छैनन्। 

यस्तो खुसीको कुरा परिवारलाई सुनाउन पर्दैन भन्ने नेपालखबरको प्रश्नमा सुनमाया भन्छिन्, ‘अहिले सदरमुकाममै छु, केही समयपछि घर पुगेरै ‘सरप्राइज’ दिने सोच छ।’

परिवार र देशको नाम चम्काउने धोको 
मीरा राईबाट प्रेरित सुनमायालाई उनीजस्तै बन्ने धोको छ। भन्छिन्, ‘मीरा दिदीजस्तै दौडिएर परिवार र देशको नाम चम्काउने धोको छ। म उक्त टोलीमा सामेल हुन पाउँदा अत्यन्तै खुसी र उत्साहित छु।’ 

नर्थफेस र अन्य प्रायोजकको सहयोगले आफ्नो साकार पार्न सहयोग पुग्नेमा उनी विश्वस्त छिन्। सुनमाया भन्छिन्, ‘यसलाई ठूलो अवसरका रूपमा लिएर सफलता हात पारी परिवार र देशलाई गौरवान्वित बनाउनेछु।’

सुनमायालाई सफलताको शुभकामना!