आन्तरिक राजस्वका महानिर्देशकलाई प्रश्न: निषेधाज्ञामा कर कसरी तिर्ने? (अन्तर्वार्ता)

आन्तरिक राजस्व विभागले निषेधाज्ञा जारी भएका जिल्लाका करदाताहरु कर तिर्नकै लागि कार्यालयमा भौतिक रुपमा उपस्थित हुनु नपर्ने बताएको छ।

विभिन्न एपहरुको माध्यमबाट करदाताले घरमै बसेर कर तिर्न सक्ने व्यवस्था विभागले मिलाएको छ। विभागले प्रविधिसँग जानकार नभएका व्यक्तिले बन्दाबन्दीका कारण समयमा कर नतिर्दा दण्डित हुनुनपर्ने व्यवस्था पनि मिलाउने भएको छ।

कोभिड १९ संक्रमणको जोखिम न्यूनीकरण, रोकथाम र उपचारका लागि कतिपय जिल्लामा निषेधाज्ञा जारी गरेको अवस्थामा सहज कर तिर्ने सम्बन्धमा भएको तयारीबारे आन्तरिक राजस्व विभागका महानिर्देशक झक्क प्रसाद आचार्यसँग गरेको कुराकानीको सम्पादित अंशः 

कोभिडको दोस्रो लहरका कारण विभिन्न जिल्लामा निषेधाज्ञा जारी गरिएको छ। यस्तो अवस्थामा करदाताले कसरी कर तिर्ने?
हाम्रो करिब करिब ५६ वटा जिल्लामा ट्याक्स अफिसको कभरेज छ। एकाध बाहेक अधिकांश ठाउँमा हाम्रै अफिसमा बैक काउण्टर पनि छ।

दोस्रो चरणको निषेधाज्ञाको समयमा पनि हाम्रा सेवाहरुमा कुनै पनि किसिमको असर नपर्ने गरि आलोपालो मिलाएर भएको जनशक्तिबाट अधिकतम सेवा प्रदान गर्ने हाम्रो उद्देश्य छदैछ। कर तिर्नका लागि कुनै समस्या छैन। निषेधाज्ञा नभएको ठाउँमा समस्या नै भएन। जहाँ निषेधाज्ञा छ, त्यहाँ कर तिर्नका लागि हाम्रो धेरै टेक्नोलोजी विकास भएको छ। एन सि एच एल बाट पनि हामी एक पटकमा १० लाख सम्म कर तिर्न सक्छौ।

एक दिनमा १० लाख रुपैया कर तिर्नुपर्ने करदाताहरु हाम्रोमा अहिले कमै छन्। एउटा ट्रान्जेक्सनमा १० लाख रुपैया तिर्ने हो, उहाँहरुले २÷ ३ वटा ट्रान्जेक्सन बनाएर तिर्न चाहनुभयो भने ३० लाख सम्म पनि राजस्व तिर्न सक्नुहुन्छ। सानातिना करहरु तिर्नका लागि हाम्रा सबै अफिसहरुमा बैकका काउण्टरहरु पनि छन्। बैक अत्यावश्यक सेवा अन्र्तगत रहेकाले कर्मचारीहरु स्टेनबाइ छन्। उहाँहरु जानुभयो भने झन सजिलो संग कर तिर्ने वातावरण छ।

हिँड्नसक्ने अवस्था नै छैन। यस्तो अवस्थामा निषेधाज्ञा जारी भएका जिल्लाका करदाताले कसरी बुझाउने ?
अहिले भेरिफिकेसन विवरण हाम्रो शतप्रतिशत अनलाइनबाट छ। शतप्रतिशत करदाताहरुले घरमै बसेर विवरण बुझाउनुहुन्छ। हामी एउटा पनि विवरण म्यानुअल लिँदै लिँदैनौँ।

रह्यो कुरा पेमेण्टको, हाम्रा करदाताले कर तिर्नका लागि घरमै बसेर एनसीएचएल (नेपाल क्लियरिङ हाउस)मार्फत जसले अनलाईन विवरण बुझाउनुहुन्छ, उहाँहरुले पक्कै पनि यसको पहुँच लिनुभएको हुन्छ। त्यसैले राजस्व तिर्नका लागि त कुनै समस्या नै छैन। उहाँहरु घरमै बसेर पनि तिर्न सक्नुहुन्छ।

केही कारणले टेक्नोलोजिमा समस्या आयो अथवा केही कारण भयो भने गत वर्ष पनि भएको थियो, यस पटक पनि सरकारले करदाताहरुलाई सहजीकरण गर्ने काम हुन्छ। निषेधाज्ञाकै कारणले पेण्डामिककै कारणले करदाताले समयमै कर तिर्न नसकेका कारण उहाँहरु पेनालाइज्ड हुने अवस्था रहदैन।

हामीले सेवाग्राहीको लागि प्रविधिको क्षेत्रमा के–के गरेका छौँ ?
करदाताका लागि हामीले गरेको कामहरुको सन्र्दभमा कुरा गर्दा करिब करिब करदाताहरु हामीकहाँ आउनु नै पर्दैन। अडिट र इन्भेष्टिगेसनका कामहरु गर्दा खेरी हाम्रा अफिसरहरुले खोजे भने डकुमेण्ट बुझाउनुपर्ने अवस्थामा बाहेक र प्यानको वरिजिनल सर्टिफिकेट लिन बाहेक करदाता हामी कहाँ आउनुपर्ने अवस्था छैन।

यसको मतलब हाम्रो ९० देखि ९५ प्रतिशत कामहरु हाम्रो अनलाईनबाटै हुन्छ। विवरण बुझाउने, कर तिर्ने, २० लाख सम्मको कारोवार गर्नेहरुले कर चुक्ताको सर्टिफिकेट पनि अनलाइनबाटै लिन्छन्।घरबाटै विवरण पठाएर बैकबाट पेमेण्ट गरिदियो भने इटिडिएस पनि घरबाटै हुन्छ। कर कार्यालयमा भौतिक उपस्थितिका साथ गर्नुपर्ने काम एकदमै थोरै छ। पछिल्लो समया कर कार्यालयमा भीड हुन छोडेको छ।

सामान्यतया ९० प्रतिशत कामहरु अनलाइनबाटै हुन्छ। केही कदरदाता आईटि फ्रेण्डली नभएका कारण कार्यालय आउने गर्नुहुन्छ तर सामान्यतया आउनु पर्दैन। केही नयाँ सुधारहरु के के गर्न सकिन्छ भनेर केही तयारी हामी गर्दैछौ। जिरो विवरण मोबाईलबाटै भर्न सकिन्छ।

जस्तो हामीले गर्न खोजेको चाही इण्डीयाले जस्तै फेसलेस हेयरिङ गर्ने,सबै किसिमका ट्रान्जेक्सनहरुलाई फेसलेस बनाउने प्रविधि ल्याएको छ, त्यसमा हामीले पनि अब खरिद खाता विक्रि खाता प्रमाणित गर्नुपर्ने परम्परागत सिस्टम छ, ती कुराहरुलाई प्रतिस्थापन गरेर आधुनिकीकरण कसरी गर्न सकिन्छ भन्ने बारेमा पनि गृहकार्य गरिरहेका छौ।

समग्रमा हाम्रो कर प्रणालीमा धेरै किसिमका आधुनिक प्रविधिहरु हामीले प्रयोग गरिसकेका छौ। आगामी वर्षदेखि सबै परिस्थिति अनुकुल भयो र सहज रुपमा काम गर्न पायौ भने भने बाँकी म्यानुअल कार्यहरुलाई पनि सुचनाप्रविधि मार्फत नै सेवा प्रवाह गर्ने हिसाबले हाम्रो तयारी भइरहेको छ। 

कर्मचारीहरुले कसरी काम गरिरहेका छन्? संक्रमण हुनबाट बच्न के–के गरिएको छ त?
हाम्रा कुनै न कुनै कार्यालयमा एक एक जना कर्मचारीहरु कोरोना संक्रमति भईरहेको सूचना आईरहेको छ। त्यसैले हामीले स्थानीय प्रशासनसंग समन्वय गरेर कार्यालय बन्द नहुने गरि अत्यावश्यक सेवाहरु प्रभावित नहुने गरेर सबै कार्यालयहरु हाम्रा खुल्ला छन्।

नेपाल सरकारको निर्णय अनुसार,सकेसम्म नभई नहुने कर्मचारीहरु आलोपालो गरि उपलब्ध गराउने काम भएको छ। निषेधाज्ञा जारी नभएका स्थानहरुमा पनि सकेसम्म मान्छेहरुको भौतिक उपस्थितिलाई कसरी कम गर्न सकिन्छ, त्यसमा सजगता अपनाउनुहोस् भनेर उहाँहरुलाई निर्देश गरिएको छ।

संक्रमित भएका साथीहरुको बारेमा निरन्तर जानकारी लिने काम भएको हौसला दिने काम भएको छ। आजको दिनसम्म सबै कार्यालयबाट काम पनि भईरहेको छ र कुनै पनि करदाताबाट हामीलाई यस्तो काम भएन भनेर गुनासो पनि आएको छैन।